Tinh dầu và chiết xuất là hai loại sản phẩm được sử dụng phổ biến trong mỹ phẩm, nhưng nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa hai loại này. Vậy sự khác biệt giữa chúng là gì và bạn có nên sử dụng chúng trong quy trình chăm sóc da của mình hay không?
Ngày nay, liệu pháp hương thơm (aromatherapy) thường được coi là một phương pháp điều trị thời đại mới trong lĩnh vực y học thay thế (CAM). Tuy nhiên, việc sử dụng các chất chiết xuất từ thực vật và tinh dầu đã có từ hàng nghìn năm trước. Chúng được ghi chép sử dụng cho cả mục đích tôn giáo và y học ở La Mã cổ đại, Ai Cập, Trung Quốc và Ấn Độ; thậm chí, cả trong Kinh thánh và các văn bản cổ khác. Các sản phẩm từ thực vật được bôi tại chỗ, sử dụng trong hương liệu và thậm chí được dùng trong ăn uống với các mục đích điều trị.
Tóm tắt nội dung
1. ĐỊNH NGHĨA TINH DẦU VÀ CHIẾT XUẤT
Tinh dầu là một dạng chất lỏng chứa các hợp chất thơm dễ bay hơi được chiết xuất bằng cách chưng cất hơi nước hoặc ép lạnh, từ lá cây; thân cây; hoa; vỏ cây; rễ cây; hoặc những bộ phận khác của thực vật. Để sản xuất tinh dầu, người ta cần những thiết bị chuyên dụng để chưng cất và chiết tách tinh dầu ra khỏi các hợp chất khác có trong cây.
Chiết xuất là phương pháp tách chiết các hoạt chất sinh học ra khỏi mô thực vật. Thông thường quá trình này sẽ được kết hợp sử dụng với các loại dung môi để có thể lấy được tối đa lượng hoạt chất và bảo quản chúng dưới dạng dung dịch. Sản phẩm thu được sau quá trình chiết xuất là một dung dịch của các chất hòa tan trong dung môi dung dịch này được gọi là dịch chiết.
2. PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT TINH DẦU
Có nhiều phương pháp khác nhau để sản xuất tinh dầu, nhưng phương pháp phổ biến nhất là chưng cất hơi nước. Phương pháp này sử dụng hơi nước để chiết xuất các hợp chất thơm từ thực vật.
Quy trình chưng cất hơi nước để sản xuất tinh dầu bao gồm các bước sau:
- Chuẩn bị nguyên liệu thực vật
Nguyên liệu thực vật được sử dụng để sản xuất tinh dầu phải là những bộ phận chứa nhiều hợp chất thơm, chẳng hạn như lá, hoa, hoa quả, hạt, vỏ cây, v.v. Nguyên liệu thực vật được rửa sạch và cắt nhỏ để tăng diện tích tiếp xúc với hơi nước, giúp quá trình chưng cất được hiệu quả hơn.
- Chưng cất
Nước được đun sôi trong nồi chưng cất để tạo ra hơi nước. Hơi nước sẽ cuốn theo các hợp chất thơm từ nguyên liệu thực vật và đi qua ống dẫn đến bình ngưng.
- Ngưng tụ
Hơi nước đi qua bình ngưng sẽ được làm lạnh và ngưng tụ thành chất lỏng. Chất lỏng này bao gồm tinh dầu và nước.
- Tách tinh dầu
Tinh dầu và nước được tách ra khỏi nhau bằng cách sử dụng phễu chiết. Tinh dầu sẽ nổi lên trên và được thu gom.
Ngoài phương pháp chưng cất hơi nước, còn có một số phương pháp sản xuất tinh dầu khác, bao gồm:
- Ép lạnh
Phương pháp ép lạnh được sử dụng để sản xuất tinh dầu từ các loại quả hoặc hạt. Nguyên liệu thực vật được ép dưới áp suất để chiết xuất tinh dầu.
- Chiết xuất bằng dung môi
Phương pháp chiết xuất bằng dung môi sử dụng dung môi, chẳng hạn như ethanol, để chiết xuất tinh dầu từ thực vật. Dung môi được đun nóng để hòa tan tinh dầu, sau đó được bay hơi để thu được tinh dầu cô đặc.
- Chiết xuất bằng CO2 siêu tới hạn
Phương pháp chiết xuất bằng CO2 siêu tới hạn sử dụng CO2 ở trạng thái siêu tới hạn để chiết xuất tinh dầu từ thực vật. CO2 siêu tới hạn có khả năng hòa tan các hợp chất thơm tốt hơn nước và ethanol, giúp thu được tinh dầu có chất lượng cao.
3. PHƯƠNG PHÁP CHIẾT XUẤT THÔNG THƯỜNG
Như đã đề cập trong định nghĩa về chiết xuất thì cách làm này khiến có hương vị, mùi thơm, và hợp chất hóa học có dược tính tan vào trong chất lỏng. Dung dịch sau khi ngâm, tùy theo mục đích sử dụng, người ta có thể cô đặc lại thành cao dược liệu, sấy khô hoặc dạng bột, ….
Bạn rất dễ dàng gặp những dạng chiết xuất khác nhau trong đời sống mà có thể bạn không để ý đến. Sau đây là một số ví dụ cho bạn dễ hình dung hơn về chiết xuất.
- Đầu tiên là rượu thuốc: Thông thường dùng các loại dược liệu bổ dưỡng. Người ta ngâm trong rượu cao độ trong thời gian dài. Bạn đừng lo lắng về độ của rượu. Vì các hợp chất được chiết xuất cùng với thời gian ngâm lâu ngày sẽ khiến cho độ của rượu giảm xuống. Thời gian ngâm tùy vào loại dược liệu, kích thước, bản chất của dược liệu,…
- Tiếp đến là trà: Cách gọi trà thường gây nhầm lẫn ở một số người. Trà ở đây là một loại chiết xuất thường sử dụng hàng ngày, được tạo ra bằng cách ngâm dược liệu trong nước sôi từ 15 – 20 phút. Cách gọi này bao quát chung cho tất cả loại trà làm từ thảo dược như hoa cúc, gừng, … cho đến lá chè (trà) xanh – Camellia sinensis.
- Cuối cùng là dạng bột: thay vì sử dụng dược liệu nguyên bản thì người ta tiến hành nghiền nhỏ mịn. Cách làm này khiến cho dược liệu được tiếp xúc với nước sôi được nhiều nhất, thu được hoạt chất nhiều nhất có thể.
→ Vì 2 phương pháp khác nhau nên cần một lượng lớn các bộ phận của thực vật để thu được một lượng nhỏ tinh dầu. Đó là lý do tại sao chúng thường đắt hơn các chiết xuất dạng lỏng thông thường.
4. SỰ KHÁC BIỆT CỦA TINH DẦU VÀ CHIẾT XUẤT
Qua định nghĩa và quy trình sản xuất mà bạn đã được tìm hiểu ở trên có thể thấy rằng “Chiết xuất là một thuật ngữ chung có thể đề cập đến nhiều sản phẩm khác nhau, bao gồm tinh dầu, nhưng cũng có các dạng cô đặc khác của hợp chất thực vật, chẳng hạn như chiết xuất thảo mộc và cao dược liệu.”
Sự khác biệt to lớn nhất của tinh dầu và chiết xuất đó là:
- Nồng độ: Tinh dầu có nồng độ cao, trong khi chiết xuất có thể thay đổi nồng độ tùy thuộc vào loại chiết xuất.
- Công dụng: Tinh dầu thường được sử dụng cho liệu pháp hương thơm, liệu pháp massage và các liệu pháp tự nhiên khác. Chiết xuất có thể được sử dụng cho nhiều mục đích, bao gồm y tế, ẩm thực và mỹ phẩm.
- An toàn: Tinh dầu có tính chất cao và có thể gây kích ứng da và mắt. Điều quan trọng là phải pha loãng tinh dầu trước khi sử dụng chúng trên da. Chiết xuất nói chung được coi là an toàn hơn tinh dầu, nhưng vẫn cần sử dụng chúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Ngoài ra:
- Chiết xuất thường được sử dụng nguyên chất, trong khi inh dầu phải được pha loãng. Điều này là do tinh dầu có nồng độ cao và có thể gây kích ứng da nếu không được pha loãng đúng cách.
- Tinh dầu thường có mùi thơm mạnh mẽ, trong khi chiết xuất có thể có mùi thơm nhẹ hơn. Điều này là do tinh dầu được chiết xuất từ các hợp chất thơm trong thực vật, trong khi chiết xuất cũng có thể bao gồm các hợp chất không thơm.
- Tinh dầu thường có giá cao hơn chiết xuất. Điều này là do tinh dầu khó sản xuất hơn và cần nhiều nguyên liệu hơn để sản xuất một lượng tương đương.
Nếu bạn cần sử dụng các nguyên liệu cũng như cần tư vấn công thức sản xuất mỹ phẩm thì có thể liên hệ với chúng tôi qua Facebook, Website, hoặc hotline 0913.559.465. Chúng tôi chuyên cung ứng các nguyên liệu sản xuất ngành hàng home care, personal care và mỹ phẩm.
